Wrzos jest wprawdzie rośliną pospolitą, ale wrzosowisk, z których można pozyskać miód w Polsce jest mało. (Chociaż nie tak mało, jak w Czechach, w których pszczelarze „nie znają” odmiany wrzosowej).

Poza tym nie każdego roku pogoda sprzyja kwitnięciu wrzosów (w roku 2018 miodu z nektaru tej rośliny w naszym kraju nie zebrano prawie wcale - mieliśmy tylko kilkadziesiąt słoiczków oraz trochę zapasów z poprzedniego sezonu).

A nawet jak już kwitną, to najczęściej wrzosowiska są tak oblegane przez pszczelarzy (jesienią na poligony w Nowej Dębie swe podopieczne wywozi nawet 150 hodowców!), że pozyskać miód wrzosowy to może nie cud, ale trud na pewno. Duży trud. Dla pszczelarza i dla pszczół.

Z tego powodu miody z wrzosu należą do rzadziej spotykanych odmian, jakie oferuje nasz sklep. I są jednymi z najdroższych. Aczkolwiek ich cenę rekompensuje wyjątkowy smak, piękny aromat oraz bogactwo łatwo przyswajalnych biopierwiastków.

Jak powstaje miód wrzosowy?

Ten zdrowy miód można pozyskać w Polsce z takich terenów, jak np. Bory Tucholskie, Pojezierze Drawskie, Puszcza Bydgoska, Lasy Sobiborskie i inne regiony, na samą myśl o których człowiek jest bliżej nieskażonej natury.

Wrzosy (Calluna vulgaris) wymagają bezwapiennej gleby, dlatego też najczęściej rosną w lasach brzozowych i sosnowych lub na wysokich torfach.

Choć same wrzosy są wysoko miododajne to miody z nich pozyskiwane są o wiele trudniej dostępne niż wielokwiatowy lub rzepakowy. Wrzos w Polsce kwitnie w sierpniu i wrześniu. A zatem odmiana wrzosowa należy do późnych (tegoroczna w sprzedaży dostępna jest od września lub października).

Ponieważ czas nektarowania wrzosu przypada na końcowy okres aktywności pszczół, pobór nektaru jest wówczas  utrudniony ze względu na gorsze warunki pogodowe. Słońce znajduje się niżej, a dni są o wiele krótsze (w większości pasiek pszczoły są wtedy już przygotowane do zimowli).

To ile miodu uda się uzyskać zależy nie tylko od pogody, ale również od doświadczenia i wprawy pszczelarza. Zwłaszcza, że odwirowanie miodu wrzosowego z ramek jest utrudnione przez jego galaretowatą konsystencję.

(Większe pasieki, nastawione na pozyskiwanie miodu z wrzosu, stosują specjalne nakłuwacze, które rozluźniają komórki plastra, co ułatwia wydobycie, tak jak to widać na poniższym filmie).

Gęsty miód wrzosowy trudno również przecedzić (tzn. oczyścić z drobin i zanieczyszczeń – nie mylić z filtracją!), wskutek czego mogą pozostać w nim nadmiarowe ilości pyłku lub pierzgi. Jako że zawierają one drożdże, zaś odmiana wrzosowa ma w sobie najwięcej wody z polskich miodów (maksimum wg normy to 23%), to aby nie ulegał fermentacji warto przechowywać go w chłodnym miejscu, najlepiej wręcz w lodówce...

Trochę zachodu z tym miodem wrzosowym, ale... jest tego warty. Ze względu na właściwości oraz smak.

Właściwości miodu wrzosowego

Miód z wrzosu zawiera:

• witaminy A, B2, B6, C oraz PP oraz
• bogactwo mikroelementów,
• łatwo przyswajalne żelazo (które pomaga w walce z anemią) i
• flawonoidy (które mają działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne i przeciwalergiczne).

Odznacza się wysoką - jak na miód - zawartością łatwo przyswajalnego białka, od 0,05% do 1,6%. Co ciekawe, również duża zawartość substancji koloidowych wg badaczy mieści się w dość rozległym przedziale od 0,16% do 3,34%. W obu przypadkach jest to znaczna rozpiętość, nie dziw się więc, że jeden miód wrzosowy smakuje i wygląda tak, a drugi inaczej (przypominam: polska norma za wrzosowy uznaje miód o zawartości pyłku z wrzosu od 45% wzwyż).

Dodatkowo miód wrzosowy zawiera sporą ilość zawiązków polifenolowych. Są one szczególnie ważne dla człowieka, ponieważ wykazują właściwości:

• przeciwutleniające,
• zmniejszające ryzyko zmian nowotworowych
• oraz zmniejszające ryzyko chorób układu krwionośnego.

Jednak właściwości miodu wrzosowego sprawiają, że trzy główne kierunki jego oddziaływania to:

• Nerki i drogi moczowe oraz prostata
• Stany zapalne jamy ustnej i gardła
• Stany zapalne żołądka i jelit

Miód wrzosowy poprawia pracę nerek i pęcherza moczowego ze względu na swoje właściwości moczopędne. Przynosi ulgę:

• w zapaleniu pęcherza moczowego,
• problemach z oddawaniem moczu,
• obrzękach i kamicy nerkowej (pamiętam jednego z klientów, lekarza, sceptycznego w stosunku do działania zdrowotnego miodów, który jednak przyznał, że odkąd regularnie spożywa miód wrzosowy wyniki badań w związku z jego kamicą nerkową uległy poprawie).

Odmiana wrzosowa jest niezwykle istotna w profilaktyce i leczeniu chorób związanych ze schorzeniami prostaty (gruczołu krokowego), dlatego jest idealnym składnikiem diety panów po 40 roku życia.

(Uwaga, dobra wiadomość dla tych, którzy właśnie z tego względu chcieliby stosować miód wrzosowy, ale jego cena stanowi barierę: tańszą alternatywą będzie po prostu miód z propolisem!).

Na co jeszcze pomaga miód wrzosowy? Na stany zapalne układu oddechowego: zapalenie gardła, migdałków i błony śluzowej jamy ustnej. (W przewlekłych stanach zapalnych migdałków i stanach zapalnych gardła równie godny polecenia jest miód szałwiowy).

Surowe miody wrzosowe dzięki zawartości licznych enzymów poprawiają wchłanianie składników odżywczych i pracę jelit. Są pomocne w problemach z układem trawiennym, stanach zapalnych żołądka i jelit, zapobiegają biegunkom i zatwardzeniom.

Są stosowane w przypadku niedoboru witamin, a wg niektórych autorów łagodzą nawet dolegliwości związane z reumatyzmem i artretyzmem.

Miód wrzosowy pachnie... wrzosem

Miód wrzosowy płynny przyjmuje całe spektrum odcieni od jaśniejszych bursztynowych, po ciemniejsze herbaciane lub rubinowe. (Jak widać na załączonym obrazku).

Ten naturalny miód krystalizuje w różnym tempie, czasem wolniej, czasem szybciej. Już skrystalizowany ma konsystencję drobnoziarnistą, masłowatą. Uzyskuje wtedy barwę żółtopomarańczową, pomarańczową lub brunatną.

Jego zapach jest bardzo podobny do zapachu kwiatów wrzosu, dosyć intensywny i przyjemny. Pod względem zapachu to jeden z najbardziej charakterystycznych miodów - odpowiada za to duża zawartość bardzo lotnych olejków eterycznych i substancji aromatycznych zawartych we wrzosach. (Przypominamy, że miód częściowo traci z czasem swój aromat; inaczej pachnie zaraz po wirowaniu, inaczej po roku od zbioru).

W smaku miody z wrzosu są również ciekawe: gorzkawe (mniej lub bardziej), łagodnie słodkie.

Miód wrzosowy w domowej kuchni

Miody z wrzosu sprawdzą się w codziennej profilaktyce i wzmacniają naturalną odporność organizmów zarówno dzieci, jak i osób starszych. Wystarczy łyżeczka dziennie rozpuszczona w ciepłej wodzie, herbacie lub mleku.

Są świetnym rozwiązaniem dla osób dbających o zdrowie. Warto używać ich do jogurtów, budyniu, lodów czy naleśników – ze względu na charakterystyczny smak i aromat (chyba, że wolisz bardziej neutralne słodziki, wtedy polecamy miody wczesne, m.in. klonowy, akacjowy, mniszkowy).

Miód wrzosowy wspaniale smakuje w ciastach zwłaszcza tych ciężkich, korzennych i owocowych. Jest idealny do wypieku kruchych ciasteczek, a także jako składnik sosów i marynat do mięs.

Dodany do kawy lub alkoholu nasyci je niepowtarzalnym smakiem i aromatem polskich wrzosowisk.